بخش نخست | دغدغه هایی برای خدمت به طلاب

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، کمتر از سه هفته از خبر انتصاب حجت الاسلام والمسلمین میرمحمدی به عنوان رییس مرکز خدمات حوزه های علمیه می گذرد، انتصابی که بیم و امیدهای فراوانی را در میان طلاب و فضلای حوزه علمیه ایجاد کرد و اخبار این انتصاب به عنوان یکی از مهم ترین خبرهای روزهای کرونا زده جامعه حوزوی، نقل داغ محافل و مجالس طلاب و روحانیون گردید.

مشکلات فراوان جامعه حوزوی، لزوم انتقال مسائل، دغدغه ها، مشکلات و همچنین امید به بهبود وضعیت معیشتی در سایه مدیریت جدید 5 سال آینده مرکز خدمات، خبرگزاری رسا را بر آن داشت تا با راه اندازی پویش«فصل خدمت»، با احصای دغدغه ها، مطالبات، نقطه نظرات و پیشنهادات جامعه حوزوی، به عنوان حلقه واسط و بازوی رسانه ای حوزه های علمیه، این موضوعات را به مدیر جدید مرکز خدمات و تیم مدیریتی وی انتقال دهد؛ پویشی که با استقبال چشمگیری از سوی طلاب، روحانیون و جامعه حوزوی مواجه شد و سبب گردید تا دغدغه های ذهنی و مسائل و مشکلات این قشر مظلوم، بی هیچ لکنت و بدون تعارف بیان شده و بارقه امیدی را در جهت برنامه ریزی متناسب با نیازهای حوزویان در حوزه های گوناگون و برگرفته از نیازمندی های واقعی طلاب و روحانیون به وجود آورد.

بیان دغدغه و مشکلات موجود، هرچند در قالب پیام و نوشته های کوتاه و بلند در ذیل صفحات مجازی پویش انتقال داده شد، اما حس طلبه ای که از اعماق وجود با مشکلات اقتصادی، معیشتی، تحصیلی و.. دست و پنجه نرم می کند، از طریق واژه هایی که در نقد عملکردها و بیان مشکلات مطرح شده بود، به تمامی احساس می شود؛ فریادها و گلایه هایی از جنس درد، از جنس مظلومیت و از جنس حجب و حیای همیشگی این قشر مظلوم.

در این گزارش تلاش کرده ایم تا بخشی از این دغدغه ها و مشکلات را در قالب واژه ها گنجانده و در قامت گزارشی خبری بیان کنیم؛ گزارشی برخاسته از اعماق مشکلات و البته امید به بهبود وضعیت طلاب.

- معیشت؛ شاه بیت مشکلات طلاب

مشکلات معیشتی، اقتصادی و مرارت و سختی های موجود در مسیر تأمین نیازهای ضروری و روزمره جامعه حوزوی، یکی از مهم ترین دغدغه های این روزهای طلاب و روحانیون است؛ دغدغه ای که نیازمند برنامه ریزی و توجه ویژه ای است؛ مشکلاتی که دیو کریه قرض و بدهی و مشکلات مسکن و تأمین مایحتاج روزانه را به جان زندگی بسیاری از طلاب محجوب و کم توقع حوزه های علمیه انداخته است و پوست و گوشت و استخوان را با هم می سوزاند...

یکی از اعضای کمپین فصل خدمت مشکلات اقتصادی و معیشتی طلاب را اینگونه بیان می کند:« تو رو خدا یه روز و یه شب هم که شده خودتون رو بزارید جای طلبه ای که یه میلیون شهریه می گیره، باید اجاره بده، زندگی بچرخونه، درس بخونه و..

من خیلی صاحب خونه خوبی گیرم اومده و داره همه جوره حمایت می کنه و هوامو داره، ماهی دارم 500 هزار تومان اجاره میدم، اصلا شما تصور بکن چطور با بقیه اش دارم زندگی می کنم.» یا طلبه ای دیگر عنوان می کند:« مشکل اقتصاد و معیشت عنقریب که زندگی خانوادگی طلاب ما رو دچار فروپاشی کنه. تا دیر نشده فکری بکنید»

از این پیام ها که بیان کننده مشکلات معیشتی و اقتصادی طلاب در زیر خرج های کمرشکن و تورم افسار گسیخته و گرانی های ساعتی کالاها و اجناس و مایحتاج زندگی است، به وفور به چشم می خورد؛ پیام هایی که ناخواسته گرد غم را بر چهره ام می نشاند و خنده تلخی را بر کنج لبانم می آورد.

طلبه ای می گوید:« امروز یه طلبه و روحانی که مثلا چهل چهل و پنج سال سن داره و میخواهد دختر یا پسرشو عروس کنه و بفرسته خونه بخت، با شهریه طلبگی چه کاری می تونه انجام بده. آیا توان پرداخت پول برای بی کیفیت ترین جهیزیه را دارد؟ آیا می تواند یه عروسی بسیار ساده ساده برگزار کند؟ خوبه که حاج آقای میرمحمدی برای اینها برنامه داشته باشه»

آری! این وضعیت معیشتی این روزهای طلابی است که از یکسو باید با قرض و بدهی؛ صورتشان را با سیلی سرخ نگه دارند و از سویی متهم به دریافت حقوق های آنچنانی و بی حساب و کتاب از بیت المال و بودجه های دولتی هستند؛ موضوعی که هیچگاه کسی به فکر پاسخ به تناقضات آن بر نیامده و شاید تجربه زندگی طلبگی برای خبرسازانی که بی محابا بر حوزه های علمیه و روحانیت می تازند؛ آن ها را از خواب غفلت بیدار کند..

تهمت های مطرح شده در فضای مجازی و حقیقی و تهمت زنندگان را به حال خود رها می کنم و به ادامه داستان معیشت و مشکلات اقتصادی طلاب می پردازم؛ ادامه روایتگری مصائب معیشتی از زبان طلاب کم توقع حوزوی؛ آنجا که در بیان طلبه ای اینکونه آمده است که:« امروز که دارم این متن رو می نویسم هشت قسط مرکز خدماتم عقب مونده، ماهی صد هزار تومان واسه پنج میلیونی که قرض الحسنه دریافت کردم، اصلا خوشم نمیاد که اقساطم عقب باشه اما کاری نمی تونم بکنم با دو فرزند و اجاره خونه و هزینه های زندگی اصلا نمی تونم پرداخت کنم.، چرا یکی نیست به داد ما برسه، بابا به خدا پیش زن و بچه هامون شرمنده شدیم.» غم درونی ام را بیشتر می کند و به خود تلنگر می زنم که آیا راه حلی برای رفع این مشکلات وجود ندارد؟ آیا می توان با برنامه ریزی مناسب، حداقل بخشی از مشکلات را کاست؟

- مدیریت صحیح موقوفات؛ انتظار جامعه حوزوی برای رفع مشکلات معیشتی

یکی از مطالبات و پیشنهادات مطرح شده از سوی طلاب؛ توجه به موضوع وقف و موقوفات حوزه های علمیه است؛ موضوعی که به عنوان یک راهکار و پیشنهاد در جهت بهبود مشکلات و دغدغه های معیشتی طلاب، مطرح شده است.

یکی از طلاب عنوان می کند:« به نظرم مهم ترین اولویتی که باید مورد توجه مدیر محترم جدید مرکز خدمات باشد رسیدگی به وضعیت نابسامان اقتصادی و معیشتی طلاب با تجمیع ظرفیت ها و استفاده از خیرین و احیای موقوفات حوزه است. اگر ایشون بتونه همین یک قلم رو درست انجام بده، بخش قابل توجه مشکلات طلبه ها حل خواهد شد.»  یا طلبه ای دیگر می گوید: « اگه آقای مدیر جدید بتونن اوقاف رو سر خط بیارن و همین موقوفات حوزه رو احیا کنن با بخشی از درآمدش همه مشکلات مالی و معیشتی طلبه ها حل میشه. والا از قدیم همه مدیرای حوزه می گفتن که چنین و چنان می کنیم، موقوفات رو از چنگال موقوفه خواران درمیاریم؛ کو کجا چه کردید. حوزه این همه موقوفه داره، چرا کسی به فکر نیست که باید از این موقوفات طلبه ها و حوزه ها بهره مند بشن کلی خیر داریم که همه جوره حاضرن به طلبه ها خدمت کنن چرا از این ظرفیت استفاده نمیشه، به جای این همه ساخت و ساز کم ثمر بهتر است که به فکر کیفیت باشیم»

اما طلبه ای دیگر مخالف این موضوع است و می گوید:« اتفاقا بر عکس ایشون نباید در زمینه موقوفات حوزه کاری رو انجام بده به چند دلیل: 1- این که حوزه از یک طرف؛ اوقاف از یک طرف و مرکز خدمات هم از یک طرف دارن موازی کاری می کنن بر سر موقوفات حوزوی، 2- اصلا موقوفه قابل اعتنایی که برای حوزه باشه و بشه باهاش دردی رو درمان کرد تقریبا نیست، 3- شورای عالی مصوب کرده که حوزه نمی تونه منابع پایدار داشته باشه مثلا توی زمینی که وقف حوزه شده بره پمپ بنزین بزنه که سودش برای حوزه سرازیر بشه، پس احیای موقوفات عملا مثل برجام کشکه»

 نظرات موافقان و مخالفان توجه به موقوفات پیرامون لزوم و یا عدم لزوم استفاده از ظرفیت ویژه و فوق العاده نهاد وقف در رفع معضلات و خروج از بن بست های اقتصادی و معیشتی طلاب به عنوان یک راهکار جذاب، می تواند دستمایه بحث های کارشناسی قرار گیرد و در صورت اجرایی بودن؛ به صورت برنامه ای مدون و کارشناسی شده در دستور کار نهادهای بالادستی در حوزه های علمیه قرار گیرد تا از این رهگذر بتوان باری از دوش طلاب برداشته و التیامی بر زخم های سر باز کرده و دردناک معیشتی شود.

- معضلی به نام مسکن طلاب

یکی از مهم ترین معضلات و مشکلات کشور، در حوزه مسکن است؛ مشکلی که به علت عدم اجرای سیاست های صحیح و کارآمد و برنامه ریزی های دقیق، سبب شده است تا ساخت مسکن متناسب با رشد جمعیت نبوده و کمبود مسکن از یکسو و عدم نظارت بر مدیریت در بخش مسکن از دیگرسو، موجبات رشد فزاینده و چند برابری قیمت خرید مسکن و هم چنین اجاره مسکن را فراهم آورد؛ تا جایی که اگر تا دو سال پیش فرد می توانست با پس انداز و یا دریافت تسهیلات؛ خانه دار شود، اکنون همان هزینه را باید تنها برای ودیعه مسکن کنار گذاشته و بخش عمده ای از درآمد خود را صرف اجاره بهای مسکن نماید.

طلاب و روحانیون نیز همچون دیگر اقشار جامعه از این بی تدبیری و فشل بودن دولت تدبیر و امید بی نصیب نمانده و این قشر که عمدتاً جزء اقشار کم در آمد و آسیب پذیر جامعه محسوب می شوند، با تکانه های شدید اقتصادی در حوزه تأمین ودیعه و اجاره بهای مسکن مواجه گشته اند.

تعطیلی ، کنار گذاشته شدن و یا کندی پروژه های ساخت مسکن طلاب، عدم توجه به موضوع مسکن در برنامه ریزی مسئولین ارشد حوزه، هزینه کردن بخش عمده ای از شهریه طلاب برای اجاره بها و موضوعاتی از این قبیل، از جمله دغدغه های و مشکلاتی است که در لابلای پیام های طلاب عضو پویش «فصل خدمت» خودنمایی می کند.

طلبه ای در این باره عنوان می کند: « به عنوان یک طلبه واقعا نمیدونم چرا مرکز خدمات پروژه مسکن سازی برای روحانیون رو کنار گذاشت. همه نهادها و مراکز دارن به نیروهاشون خدمات میدن و براشون مسکن می سازن؛ چطور میشه که حوزه یهو اینو کنار میزاره، از رییس جدید و محترم مرکز خدمات تقاضا داریم که رسیدگی کنن و مجدد اینو کلید بزنن» یا طلبه ای دیگر به مشکلات طلاب در پرداخت اجاره بها می پردازد و پیشنهاد می دهد:« طرح پیشنهادی من به ایشان این است که حوزه تعدادی واحد اجاره ای کوتاه مدت در اختیار طلاب قرار دهد تا بتوانند در دوران تحصیل از آن استفاده کنند. با این کار هم طلاب استفاده می کنند و هم دیگر ساکن قم نشده و به شهرهای خود بر می گردند» یا طلبه ای دیگر عنوان می کند:« باید زمینه ای فراهم شود تا طلاب بتوانند در شهرستان های خودشان صاحب خانه شوند البته به شرطی که حداقل پنج سال در آن شهر به تبلیغ بپردازد، با این کار مهاجرت از قم به شهرستان ها صورت گرفته و هرطلبه ای می تواند در شهر خودش به امر تبلیغ بپردازد»

به هر حال، مشکل تأمین مسکن طلاب در شرایطی که هزینه های اجاره و ودیعه مسکن سرسام آور بوده و بخش عمده ای از شهریه طلاب را می بلعد، می تواند به عنوان یک راهکار حمایتی از طلاب مورد توجه قرار گیرد و همانطور که در بیان برخی از طلاب عضو پویش نیز آمده است؛ می توان با برنامه ریزی دقیق و مدون و با احیای طرح های  ساخت مسکن طلاب، بسیاری از دغدغه های طلاب در این حوزه را مرتفع نمود.

دغدغه ها، مشکلات و مسائل مرتبط با طلاب و روحانیون و انتظارات از رئیس جدید مرکز خدمات حوزه های علمیه، بحثی طولانی و پر دامنه ای است، از معیشت تا فرهنگ، از لزوم حمایت از طلاب جهادی تا معضلات مسکن، از نامهربانی برخی کارمندان مرک خدمات تا امید به رفع این مشکلات، همه و همه از موضوعات داغ و پر بحث پویش«فصل خدمت » است که بخش اول آن مورد اشاره قرار گرفت و ان شاءالله در روزهای آینده بخش دوم و تکمیلی آن تقدیم مخاطبان خبرگزاری رسا و پویش«فصل خدمت» خواهد شد./998/